اوضاع سیاسی ایران در سال١٣٤٣ تا ١٣٥٦

در میان اسناد به دست آمده از سفارت آمریکا در تهران جزوه ها یا کتابچه هایی موجود است که توسط کارشناسان آمریکایی تهیه شده است. هدف از تهیه این جزوه ها آشنایی مقدماتی افرادی بود که به منظور مأموریتهای مختلف سیاسی نظامی و اقتصادی از طرف دولت آمریکا به ایران می آمدند. در ادامه بخش کوچکی از جزوه ای با عنوان نخبگان ایران و تقسیم قدرت در ایران را می‌خوانید که در فوریه ۱۹۷۶(بهمن ۱۳۵۴) نگاشته شده است. نویسنده این متن شخصی به نام «ارنست . آر.اونی» می‌باشد که مسئول جمع آوری اطلاعات درباره یونان ترکیه و ایران در آژانس مرکزی آمریکا (C.I.A) بین سالهای ۱۳۲۹ تا ۱۳۵۸ بوده است.

در طول ۱۲ سال گذشته مجلس آلت دست شاه بوده است و مقاصد شاه را برآورده می کرده است و تمام نمایندگان که با دقت به وسیله شاه انتخاب میشوند حامی برنامه های شاه می باشند ... انتخابات ایران تقریباً همیشه با تقلب و فریب همراه بوده است که این نوع ریاکاری حداقل تا زمانی که محمدرضا در سال ۱۹۶۰ بر ایران مسلط ،گشت دارای شکل ثابتی نبوده است. در هر حوزه انتخاباتی نمایندگان از پر قدرت ترین افرادی که در ناحیه بودند انتخاب می شدند که این میتوانست شامل مالکین بزرگ یا فئودال ها و یا اینکه رؤسای قبایل و یا فرماندهان نظامی باشند دولت و مجلس میتوانند در محل برای برگزاری انتخابات فعالیت کنند و این دو عامل اغلب در انتخابات با هم درگیر بودند ... فعالیت مجلس بیشتر در مورد چگونگی اجرای برنامه های شاه دور میزند [ولی] خود برنامه ها هرگز مورد سؤال قرار نمی گیرد. 

(مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی اسناد لانه جاسوسی ،آمریکا جلد اول صفحات ۲۴۱، ۲۴۲ و ۲۵۱)

متن زیر قسمتی از گزارش محرمانه ای است که جک میکلوس کاردار وقت سفارت آمریکا در ایران در جولای ۱۹۷۵ تیر ۱۳۵۴ - تقریباً سه ماه پس از تشکیل حزب رستاخیز برای وزارت خارجه آمریکا تهیه کرده است :

ناراحتی شاه از انتقادات هر چند محدودی که در سیستم چند حزبی مطرح میشد عامل مهمی در تصمیم او به حذف جناح ،مخالف ولی رام ایران بود... موقعی که انتقادهای این دو دبیر کل، باعث ناراحتی شاه یا هویدا شد به سادگی مرخص شدند. عامل مؤثر دیگر در تصمیم شاه ممکن است همان نظر مشهورش درباره دموکراسی غربی باشد او اعتقاد دارد که این دموکراسی حتی در همان جوامعی که آن را پدید آوردند نمیتواند آن چنان که انتظار می رود موفق باشد. او به دموکراسی به عنوان پدیده ای بسیار مجزا از جو فرهنگی و سیاسی ایران مینگرد به نظر او ایران تنها تحت حکومت های بسیار متمرد رکز و مستبد قادر بوده است به عظمت دست یابد. در این زمینه حزب رستاخیز ملت ایران را میتوان قدمی دیگر به سوی افزایش تسلط بر این جامعه دانست اخراج روزنامه نگاران دارای سوابق مشکوک تعطیل اجباری روزنامه ها و مجلات ،کوچک اتخاذ سیاست خشن نسبت به ناآرامی های سابقه دار دانشجویی که از آغاز دسامبر ۱۹۷۴ تا آخر مارس ۱۹۷۵ طول کشید همگی نمودار اتخاذ سیاست تندتر در مورد آنها که فعالیت در فضای سیاسی فعلی ایران را نمی پذیرند می باشد. ... حزب رستاخیز حائز مکانیسمی است که علاوه بر ایجاد امکان راه یابی در فعالیت سیاسی وسیله ای قانونی نیز برای شناسایی مخالفین نامطلوب میبا .باشد بنای حزب رستاخیز بر این نظریه شاه ،است که. معترضان به برنامه او در ایران باید بین ،زندان تبعید یا محو شدن یکی را انتخاب کنند.»

(همان، صفحات ۲۸۱ و ۲۸۲)

دو دبیرکل حزب «مردم»، علی نقی کنی و ناصر عامری در پی انتقاد به حکومت از ساختار حزب حذف شدند .

«نخست وزیر هویدا چندین بار اعلام نمود که عدم ثبت نام در رأی گیری ایجاد زیان به حزب جدید محسوب خواهد گردید و مهمتر از آن به شناسنامه شرکت کنندگان مهر نقش خواهد شد. آنان که شناسنامه شان عاری از این نقش باشد از خدمات اساسی مثل ویزای خروج محروم خواهند شد.»

(همان، صفحه ۲۸۶)

...