شروع عملیات: 9 تیر 1۳6۵
پایان عملیات: 19 تیر 1۳6۵
موقعیت : مهران، استان ایلام
نتایج : پیروزی ایران
تغییرات قلمرو: ایران مجددا کنترل مهران را به‌دست گرفت
در پی ضربات سیاسی و نظامی ناشی از عملیات پیروزمند والفجر - 8 بر پیکر رژیم عراق، ارتش این کشور که با اتخاذ سیاست موسوم به "استراتژی دفاع متحرک" طی عملیاتی در تاریخ 17/2/1365 شهر مهران را به اشغال خود درآورده بود، می‌کوشید تا با ادامه عملیات‌های خود نقاط دیگری را تصرف کند. ادامه چنین وضعیتی می‌توانست عواقب وخیمی را هم از بعد نظامی و هم از بعد سیاسی برای جمهوری اسلامی ایران در پی داشته باشد. بر همین اساس، برای مقابله با حرکت جدید عراق انجام عملیاتی برای آزادسازی شهر مهران و ارتفاعات آن مورد تاکید قرار گرفت.
اهداف عملیات
بازپس‌گیری شهر مهران و سلسله ارتفاعات قلاویزان و دست‌یابی به مرز و تأمین کل منطقه.
موقعیت منطقه
منطقه عملیاتی از جنوب به ارتفاعات قلاویزان، از شمال به ارتفاعات نمه کلان کوچک، از غرب به امتداد غربی ارتفاعات قلاویزان و پاسگاه مرزی بهرام آباد، و از شرق به جاده مهران - دهلران منتهی می‌شود.
پس از اشغال مهران، استحکامات و موانع متعددی را توسط دشمن ایجاد کرد. در محور شمالی (جاده ایلام - مهران و باغ کشاورزی) هفت ردیف مین همراه با کانال و بیش از پنج ردیف سیم خاردار رشته‌ای وجود داشت. در محور میانی (حد فاصل رودخانه گاوی و جاده دهلران - مهران) به لحاظ کوهستانی بودن منطقه، استحکامات نسبتاً ضعیف بود. در محور جنوبی (ارتفاعات قلاویزان) سنگرهای کمین و در بعضی شیارها، یک ردیف سیم خاردار و مین وجود داشت.
طرح عملیات
تلاش اصلی بر انجام عملیات از محور ارتفاعات قلاویزان و یال‌های آن تا رودخانه گاوی در نظر گرفته شد. بر همین اساس، عملیات در سه مرحله به ترتیب زیر طراحی شد:
مرحله اول؛ تأمین ارتفاعات قلاویزان ایران تا روستای امام‌زاده سیدحسن.
مرحله دوم؛ تأمین ارتفاعات جبل حمرین تا شیار میگ سوخته و در امتداد آن، تأمین روستاهای بهین بهروزان و هرمزآباد.
مرحله سوم؛ تصرف خاکریز عملیات والفجر 3، که روستای فرخ‌آباد تا زیر ارتفاعات 223 قلاویزان داشت و در نتیجه مهران در این مرحله تأمین می‌شد.
شرح عملیات
مرحله اول عملیات در ساعت 22:30 روز 9/4/1365 با رمز "یا ابوالفضل العباس، ادرکنی" آغاز شد و نیروهای خودی در اغلب محورها خطوط دشمن را شکسته و تا قبل از روشنایی صبح ضمن انهدام بیش از 10 گردان پیاده عراق، اهداف مرحله اول و قسمتی از مرحله دوم عملیات را به تصرف درآوردند.
ساعاتی بعد، دشمن با به کارگیری نیروهای احتیاط خود به محور امام‌زاده سیدحسن پاتک کرد که با مقابله قوای خودی خنثی شد. سپس، یگان‌های خودی با مشاهده از هم‌گسیختگی نیروهای دشمن، عملیات را طی روز اول بدون وقفه ادامه دادند.
در شب دوم، کلیه یگان‌های عمل‌کننده ضمن پیش‌روی در باقی‌مانده محدوده مرحله دوم عملیات، تا قبل از روشنایی صبح، خط سراسری - از هرمزآباد تا شیار میگ سوخته - را کاملاً تأمین کرده و مقداری از محدوده مرحله سوم عملیات را نیز تأمین کردند.
از آغاز روز دوم (11/4/1365) عملیات در کلیه محورها ادامه یافت و نیروهای رزمنده ضمن به اسارت درآوردن تعدادی از نیروهای دشمن، به باغ کشاورزی وارد شدند و سپس در حدود ساعت 12 این روز نیز شهر مهران آزاد شد.
ساعت 6 صبح روز سوم، دو تیپ گارد ریاست جمهوری به ارتفاع 210 پاتک کرده، پس از یک درگیری سخت این ارتفاع را تصرف کرد. که نیروهای خودی مستقر در این منطقه حدود 200 متر عقب آمدند.
در ادامه عملیات، رزمندگان از محورهای قلعه کهنه و فرخ آباد به طرف تپه‌های غلامی و پاسگاه "دراجی" حرکت کرده و ضمن پاک‌سازی کامل منطقه، تعداد زیادی از نیروهای دشمن را به اسارت درآوردند.
در جریان چهارم عملیات، که از ساعت 24 روز 12/4/1365 آغاز شد، با ورود قوای خودی به روستای فیروزآباد، دشمن عقب‌نشینی کرد، سپس، خاک‌ریزی از فیروزآباد تا یال‌های ارتفاعات قلاویزان احداث کردند. درگیری، همچنان در اطراف ارتفاعات 223 ادامه داشت و دشمن، فشاری قابل ملاحظه در نقاط مختلف وارد کرده، تنها ارتفاعات فوق را در تصرف خود نگه داشته بود. حدود ساعت 7 صبح روز چهارم (13/4/1365)، پاتک شدید دشمن روی ارتفاعات قلعه‌آویزان - به منظور تصرف قله 200 - شروع شد؛ امّا با مقاومت و حملات پی در پی قوای خودی، این پاتک شکست خورد.
در روز پنجم، ارتفاع 210 مجدداً به تصرف نیروی خودی درآمد و در سحرگاه روز ششم نیز رزمندگان در مرحله پنجم عملیات با حمله به ارتفاع 223، ضمن تأمین اهداف تعیین شده، قرارگاه تاکتیکی لشکر 17 زرهی عراق را به تصرف درآوردند.
در تاریخ 18/4/1365، علاوه بر تصرف باقی‌مانده یال‌های غربی ارتفاع 223، قرارگاه تاکتیکی تیپ 24 مکانیزه عراق منهدم و فرمانده آن به همراه تعدادی دیگر اسیر شد.
نتایج عملیات
طی این عملیات، منطقه‌ای به وسعت 175 کیلومتر مربع از خاک ایران و نیز عراق شامل شهر مهران و روستاهای اطراف آن، جاده دهلران مهران ایلام، ارتفاعات حساس و سرکوب قلاویزان و حمرین و نیز دو پاسگاه مرزی آزاد شد. همچنین، عقبه‌های دشمن از جمله شهرهای بدره و زرباطیه در دید و تیر قوای خودی قرار گرفت. در این عملیات، 1210 تن از نیروهای دشمن نیز اسیر شدند.
نظر دهید