جلوه‌هاى ادب پایدارى در شعر سلمان هراتى

در این مقاله به بررسى و تبیین بازتاب ادبیات پایدارى در سروده هاى سلمان هراتى پرداخته شده است. بناى کار را در این پژوهش بر توصیف و تحلیل سروده ها از لحاظ درون مایه، محتوا و سبک همراه با شواهدى شعرى نهاده ایم. بنابر یافته هاى پژوهش، مضامین زیر بیشترین بسامد در اشعار هراتى داشته اند: شهادت، سوگ نامه ى شهیدان، تجلیل شهیدان، تبیین دغدغه، دلواپسى و اعتراض، نقش رهبرى امام خمینى، فرهنگ عاشورا در نمایى تازه، وطن ستایى، حماسه آفرینى هاى رزمندگان، و تمنّاى شهادت، معرّفى مبارزان تاریخ ساز، تبیین ماندگارى شهدا، خود اتّهامى، بیان مظلومیّت رزمندگان و ملّت در طول جنگ، باورهاى مذهبى نیروى محرّکه ى دفاع مقدس، جانفشانى و ایثار دلاور مردان عرصه ى نبرد، حضور فراگیر مردم در جبهه ها، پیام جبهه (مکتب عشق)، دلتنگى از فقدان شهیدان، طرح بى دردى ها، غفلت ها و دنیازدگى ها، گریز از تجمّل و عافیت طلبى، امید به آینده و فردایى بهتر. از نظر محتوایى، در سروده هاى هراتى تنوع در مضامین وجود دارد. سروده هایش زبانى ساده و روان، بدون پیچیدگى و نزدیک به کلام محاوره همراه با لحن حماسى دارند و بیشتر به ترتیب در قالب هاى سپید، غزل، رباعى، نیمایى، مثنوى، آزاد، دوبیتى و چهارپاره سروده شده اند.

مقدمه:

توجه به ادبیات پایدارى و آشنا کردن مردم با مفاهیم، الگوها و موارد مربوط به آن، یکى از بایسته ترین و ارز شمندترین وظایفى است که هر ملت و قومى باید به آن بپردازد. نوشته ها و سروده هایى که مبارزه ى ملّت ها را در برابر عوامل استبداد داخلى و خارجى و تجاوز بیگانگان نشان دهد، در حوزه ى ادب پایدارى جای می گیرد. « ادب پایدارى به مجموعه ى آثارى گفته مى شود که درون مایه ى آن با تکیه بر ویژگى ملیّت یا دین، انسان ها را به دفاع، و مبارزه در برابر هر نوع استبداد، تحقیر، بندگى و بردگى ترغیب و تشویق کند یا صحنه هاى نبرد و تبعات آن را توصیف نماید.» (مکارم ىنیا، 1383: 12 ) اصلى ترین مسائل حوزه ى ادب مقاومت دعوت به مبارزه، ترسیم چهره ى بیدادگر، ستایش آزادى و آزادگى، نمودن افق هاى روشن پیروزى، انعکاس مظلومیت مردم و بزرگداشت و ستایش مردم مبارز و شهداى راه آزادى است.

ادب پایدارى به مفهومى که امروزه بیشتر مورد نظر است، همان مبارزات سیاسى و اجتماعى مردم بر ضدّ ظلم و بیدادگرى است که در ادبیات ایران سرآغاز آن را از دوره ى مشروطیت دانسته اند ولى بى توجهى به آن همه نهضت ها و منازعات و مقاومت هایى که قبل از مشروطه نیز وجود داشته ...